STANOWISKO NR 4/2016/VII
Prezydium Okręgowej Rady Lekarskiej w Szczecinie
z dnia 1 czerwca 2016r.

w sprawie projektu ustawy w obronie życia i zdrowia nienarodzonych dzieci poczętych in vitro, o zmianie ustawy z dnia 25 czerwca 2015r. o leczeniu niepłodności, ustawy z dnia 6 czerwca 1997r. kodeks karny oraz ustawy z dnia 25 lutego 1964r. kodeks rodzinny i opiekuńczy

Proponowane zmiany w zakresie metody leczenia niepłodności metodą in vitro przedstawione
w projekcie ustawy w obronie życia i zdrowia nienarodzonych dzieci poczętych in vitro, o zmianie ustawy z dnia 25 czerwca 2015r. o leczeniu niepłodności, ustawy z dnia 6 czerwca 1997r. kodeks karny oraz ustawy z dnia 25 lutego 1964r. kodeks rodzinny i opiekuńczy w opinii Prezydium Okręgowej Rady Lekarskiej w Szczecinie dotykają i wynikają z kwestii światopoglądowych, moralnych
i ideologicznych, które stanowią przedmiot sporu wielu środowisk.

Mając jednakże na względzie aspekt skutków projektowanych zmian dla procesu leczenia niepłodności, Prezydium Okręgowej Rady Lekarskiej w Szczecinie zwraca uwagę na następujące kwestie:
1)  Wprowadzenie do art. 1 ustępu 2 w brzmieniu: „Ustawa w żaden sposób nie ogranicza zakresu stosowania art. 157a ustawy z dnia 6 czerwca 1997r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553)”, wynika z propozycji zmiany definicji „zarodka”, określając rozpoczęcie bytności dziecka poczętego od połączenia gamety męskiej i żeńskiej. Niniejsze może spowodować odpowiedzialność karną każdej osoby, która wpływa w sposób negatywny na tę gametę. Reperkusją powyższej zmiany jest znaczne ograniczenie możliwości ingerencji w zarodek, pod sankcją odpowiedzialności karnej. Wedle ww. projektu, w przyszłym stanie prawnym zabronione pod groźbą kary będzie tworzenie większej ilości niż jeden zarodek podczas jednej procedury in vitro. W ocenie Prezydium Okręgowej Rady Lekarskiej w Szczecinie doprowadzi to do zmniejszenia skuteczności leczenia niepłodności tą metodą.
2)  Prezydium Okręgowej Rady Lekarskiej w Szczecinie negatywnie pod względem formalnoprawnym ocenia zmianę definicji „zarodka” (art.2 pkt 28 ustawy z dnia 25 czerwca 2015r. o leczeniu niepłodności), według której przez zarodek należy rozumieć dziecko poczęte w najwcześniejszej fazie rozwoju biologicznego, z uwagi na użycie niedookreślonego
i niejasnego pojęcia „najwcześniejsza faza rozwoju biologicznego”, co pozostawia pole do różnej interpretacji tego pojęcia. Ponadto regulacja ta powoduje szeroki krąg zmian, bowiem takie rozumienie pojęcia „zarodek” wpływa na stosowanie pozostałych przepisów
ww. ustawy, która odwołuje się do tego pojęcia, w tym w zakresie odpowiedzialności karnej, co jest wskazane powyżej. Ta regulacja ma za zadanie doprowadzenie do zmniejszenia możliwości tworzenia większej ilości zarodków na najwcześniejszym etapie wprowadzania procedury in vitro.
3)  Według projektu, zapłodniona mogłaby zostać tylko jedna żeńska komórka rozrodcza, niezależnie od indywidualnych czynników pacjentki, a od zapłodnienia do umieszczenia komórki w ciele kobiety nie mogłoby upłynąć więcej niż 72 godziny. Jest to jedna z najistotniejszych zmian powyższej ustawy. Po pierwsze, nie będzie można dokonać zapłodnienia więcej niż jednej żeńskiej komórki rozrodczej, co spowoduje zmniejszenie skuteczności, a nawet wyłączenie możliwości stosowania metody in vitro. Ponadto od zapłodnienia pozaustrojowego do umieszczenia komórki rozrodczej w ciele kobiety nie będzie mogło upłynąć więcej niż 72h, co również ograniczy skuteczność tej metody i spowoduje problemy techniczne dotyczące procedury in vitro. Biorąc pod uwagę skuteczność tej metody, mając na uwadze zarówno szeroko pojęte aspekty ekonomiczne (np. ilość prób zapłodnienia in vitro)  jak i medyczne (np. stan psychiczny osób po nieudanym zabiegu in vitro), Prezydium Okręgowej Rady Lekarskiej w Szczecinie ocenia tę zmianę jednoznacznie negatywnie.
4)   Aktualnie art. 4 ww. ustawy przewiduje, że leczenie niepłodności jest prowadzone
z „poszanowaniem człowieka, prawa do życia prywatnego i rodzinnego, ze szczególnym uwzględnieniem prawnej ochrony życia, zdrowia, dobra i praw dziecka". Przedstawiony projekt znacznie rozszerza ten artykuł, kładąc nacisk na ochronę płodu ludzkiego, odwołując się do definicji, że „prawo do życia podlega ochronie, w tym również w fazie prenatalnej" (art. 1 ustawy z dnia 7 stycznia 1993r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego
i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży). W opinii Prezydium Okręgowej Rady Lekarskiej w Szczecinie powyższe może utrudniać, bądź nawet wyłączać stosowanie metody leczenia niepłodności metodą in vitro, z uwagi na ewentualną odpowiedzialność karną każdej osoby, której zachowanie zostanie uznane za naruszające prawo w zakresie ochrony „zarodka” rozumianego według nowej definicji.